امروز چه باید کرد؟

هر حرکت یا جنبش اجتماعی پس از گذران چند دهه یا چند دوره ی مهم از حیات خود نیاز به توقفی کوتاه برای تنفس جدید و تعیین اولویت های پیش رو با توجه به مقتضیات زمان حال خود دارد . امروز پس از حدود چند دهه از فعالیت جنبش دانشجویی در ایران، زمان آن رسیده است که بایدها و نبایدهای جریان دانشجویی را مورد واکاوی قرار دهیم . در این نوشتار قصد داریم تا آسیب های جنبش دانشجویی را در سال های اخیر مورد بررسی قرار دهیم.

      درگیر نشدن در کارهای صرفا واکنشی

اکنون، پس از گذشت سه دهه از انقلاب اسلامی، دیگر زمان آزمون و خطا گذشته است و موقع آن رسیده است که آرمان ها و شعارهای انقلاب، به منصه ظهور رسیده، از حالت انتزاعی و کیهانی خارج شده و به مرحله اجرا و عمل برسد. امروز اقتضای زمانی ایجاب می کند که شعارهای انقلاب را به جای نمادینه، نهادینه کنیم و وارد ساز و کارهای اجرایی و عینی جامعه نماییم.

با توجه به موارد مذکور، لزوم حرکت های ایجابی و کنشی از سوی جریان دانشجویی- ناظر به دهه پیشرفت و عدالت- قابل اثبات است. جنبش دانشجویی زمان درگیری در بازی های زرگری و سیاسی و سطحی را گذرانده است و وارد فاز جدیدی شده است. تراز دانشجوی دهه 90 با دانشجوی دهه 70 و 80 بسیار متفاوت است، رسالت ها متناظر به زمان و سنگرهای فتح شده و راه های پیموده شده تغییر کرده است و اگر دانشجوی امروزی درگیر صرفا مسائل واکنشی شده و از حرکت های ایجابی و متناسب با نیازهای زمان غافل شود و پا به پای انقلاب، حرکت نکند، محکوم به رکود و جمود گردیده و فلسفه وجودی خویش را از دست خواهد داد. باید مراقب باشیم که برخی احزاب سیاسی، برای ما اولویت سازی نکرده و فضای ذهنیمان را تحت تاثیر-و یا در مواردی تسخیر- قرار ندهند.

فهم نیازهای امروز انقلاب و عملیات در راستای آن

به نظر میرسد جنبش دانشجویی کنونی، دچار نوعی "خود کم بینی" مفرط گردیده و در معادلات امروزی اجتماع و تغییر و تحولات صورت گرفته، برای خود نقشی قائل نیست و یا اگر نقشی قائل باشد، به حداقل ها اکتفا کرده است؛ به عبارت بهتر جنبش دانشجویی امروز به آب نبات چوبی راضی گشته و از رسالت های اصلی خویش، چشم پوشانده است.

اما وقتی نقش جنبش دانشجویی در سال های اخیر را مورد بررسی قرار داده و همچنین به انتظارات امام خامنه ای(ارواحنا له الفدا) از جریان دانشجویی نظر بیفکنیم به نتایج دیگری می رسیم. عملکرد دانشجویان انقدر می تواند جدی باشد که پس از فتح لانه جاسوسی، با تایید شدید امام(ره) مواجه شده و " انقلاب دوم" نام گیرد. یکی از راه های تشخیص اهمیت وظیفه و نقش آفرینی جنبش دانشجویی در معادلات کشوری، انتظارات مهم و ثقیل رهبری، از این قشر است؛ انتظارات رهبر معظم انقلاب از دانشجویان، بسیار زیاد و طویل بوده و در این وجیزه نمی گنجد اما شاید مهم ترین شاهد بر این مدعا(یعنی اهمیت نقش دانشجویان از جانب رهبری)، اتصاف "افسر جوان جنگ نرم" بودن دانشجویان در نبرد امروزی انقلاب اسلامی با دشمنان توسط معظم له است.

با این اوصاف، شناخت وظایف جریان دانشجویی و نیازهای امروز انقلاب بسیار ضروری و مبرهن است. به نظر نگارنده، با توجه به اینکه دیگر زمان "خاله زنک بازی های سیاسی" گذشته است و تمرکز امروز دشمن-چه بیرونی و چه درونی- بر امر اقتصاد است، جنبش دانشجویی باید بتواند متناسب با نیازهای امروز مردم و مستضعفین جامعه، گفتمان اصیل انقلاب را بازتولید کرده و با توجه به آن وارد عمل شود. مسئله اقتصاد مقاومتی که در ذیل آن موارد بسیاری مانند، زمین خواری، چنبره بانک ها بر مال و جان مردم، مسکن مهر(که 2 میلیون از مردم ایران چشم انتظار اتمام مسکن مهر می باشند)، نظام سلامت، موضوع کشاورزی و معضل کم آبی، مسئله مهم کار تولیدی و صنعتی در کلانشهرها و معضل تجاری سازی، عقب گرد از مهم ترین آرمان های انقلاب در سیاست خارجه دولت فعلی، مهاجرت دویست هزار نفری مردم سیستان و بلوچستان از آن منطقه به دلایل مختلف(مانند نگاه امنیتی بیش از حد به آن منطقه، ضعف مدیریت مدیران بومی و ...)، مساله مهم و تاسف بار راه درآمد شهرداریها(تراکم فروشی و تغییر کاربری آنان)، یکی به نعل یکی به میخ زدن دولت در مبارزه با مفاسد اقتصادی(بدلیل عدم شفاف سازی اطلاعات در حوزه های مختلف اعم از بانک و مسکن و ...) و ... که محل رسوخ دشمن در چند سال اخیر بوده است، باید توسط جریان دانشجویی مورد توجه و مطالبه جدی قرار گیرد.

علم وعمل، همزمان با هم

یکی از آسیب هایی که گریبانگیر جریان دانشجویی در سال های اخیر بوده است، کنار نیامدن با دوگانگی علم وعمل می باشد، گاها به بهانه کسب علم و معرفت در غرفه ها واتاق های خویش، به دور از لمس مشکلات محرومین و مستضعفین جامعه، از عمل جا مانده ایم و بعضی اوقات هم به نام عمل به موقع، از مشورت و کسب تجربه غفلت کرده ایم. به نظر نویسنده، شان دانشجو عمل به هنگام به همراه کسب علم و معرفت است. تفکر و علمی که منتج به عمب بیرونی نشود نوعی انحراف است؛ تفکری که در جای خود ساکن بماند و در رفتار ظهور ننماید می گندد. حضرت امیر(ع) میفرمایند: "فروترین مرتبه دانش آن است که بر سر زبان مانده باشد و برترین مرتبه دانش آن است که در رفتار انسان نمود یافته باشد." حالت جریان دانشجویی، باید "تجافی" گونه باشد، ایستاده فکر کند و فاصله بین تفکر و عملیات آن، زیاد نباشد؛ " قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى ثُمَّ تَتَفَکَّرُوا..."

 ارتباط نزدیک با مردم و کف جامعه

یکی از مهم ترین شئون جنبش دانشجویی که متاسفانه سال هاست از آن غافل شده است، ارتباط نزدیک و رو در رو با مردم جامعه است. تریبون پابرهنگان در جامعه شدن و بلندگوی محرومین بین مسئولین گردیدن یکی از مهم ترین و مغفول ترین رسالت های جریان دانشجویی در چند سال اخیر است. حقیر بر این باورم که اگر دغدغه های جریان دانشجویی محصور در چارچوب دانشگاه بماند محکوم به فنا بوده و اثر قابل توجهی نخواهد داشت؛دغدغه انقلابی اگر با درد مردم آمیخته نگردد مانا نخواهد بود.

کار جبهه ای و دوری از اعمال واگرا و گسسته

یکی از نکات بسیار مهم که برای ادامه راه جریان دانشجویی امروز، ضروری به نظر میرسد، جریان سازی است. همچنین یکی از وظایفی که رهبری انقلاب برای دانشجویان ترسیم نمودند مسئله تصمیم سازی برای مسئولین است. یعنی دانشجویان فضایی را برای مردم و مسئولین در جامعه ایجاد کنند که مسئولین را مجبور به اتخاذ تصمیماتی گردانند. به نظر نگارنده لازمه تصمیم سازی برای مسئولین و گفتمان سازی برای جامعه، جریان سازی است. جریان سازی یعنی دانشجویان داعیه ای را به انحاء و شیوه های مختلف، از راه های گوناگون در جامعه مطرح کنند که فضای جامعه تحت الشعاع این موضوع قرار گیرد(البته یکی از ویژگی های شکل گیری جریان در جامعه، مداوم بودن و مقطعی نبودن آن است). دانشجویان ابتدائا مطالبه ای را سر دست قرار داده، در جامعه مطرح نمایند و با منطق قوی، جریان رسانه ای و مردمی را تحت تاثیر قرار داده ، وارد کار نمایند و از این طریق "هوای تنفس جامعه" را مدتی عوض کنند. به نظر میرسد که امروز جنبش دانشجویی به بلوغ جریان سازی در برخی مسائل رسیده است. با این اوصاف برای برداشتن بار از دوش انقلاب اسلامی به عنوان افسران جنگ نرم و جریان سازی، ورود به کار جبهه ای برای جریان های دانشجویی اهمیت میابد.

کار جبهه ای یعنی تشکل های دانشجویی که دارای دغدغه و اهداف کلان مشترک می باشند، همگی پشت یک خاکریز، با تعریف "عملیات مشترک"، کارهای بر زمین مانده انقلاب را بین خود تقسیم کنند و متناسب با ظرفیت و خاستگاه شکل گیری تشکل و همچنین نیازهای انقلاب، برای خود اولویت بنده کرده و با تعامل و کار مشترک پازل انقلاب اسلامی را تکمیل نمایند.